ΛΑΡΙΣΑ

Η Λάρισα είναι πόλη της Θεσσαλίας, πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού, καθώς και της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Επίσης, έχει οριστεί ως έδρα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας. Αποτελεί σημαντικό εμπορικό κέντρο και κόμβο επικοινωνιών και συγκοινωνιών. Η πόλη της Λάρισας αριθμεί 144.651 κατοίκους και καταλαμβάνει έκταση περίπου 19.000 στρεμμάτων. Ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Λαρισαίων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 162.591 κατοίκους, καθιστώντας τον έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμιακά δήμους της χώρας και τον μεγαλύτερο του θεσσαλικού γεωγραφικού διαμερίσματος.

Προέλευση ονόματος

Το όνομα Λάρισα είναι προελληνικό πελασγικής προέλευσης και ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο στον ελλαδικό χώρο και σημαίνει ισχυρά οχυρωμένος λόφος ή ακρόπολη, το όνομα αυτό είχε και η ακρόπολη του Άργους. Επίσης σύμφωνα με τη μυθολογία η πόλη της Λάρισας χτίστηκε στην πελασγική περίοδο από τον Λάρισο, γιο του Πελασγού.

Γεωγραφία

Η πόλη της Λάρισας είναι χτισμένη στις δύο όχθες του Πηνειού ποταμού και βρίσκεται στο κέντρο του ανατολικού τμήματος της θεσσαλικής πεδιάδας το οποίο και καταλαμβάνει σχεδόν εξ ολοκλήρου ο νομός της Λάρισας με ένα μικρό τμήμα της να βρίσκεται στον νομό Μαγνησίας ενώ το υψόμετρο της από το επίπεδο της Θάλασσας είναι στα 72 μέτρα. Τα βουνά που περικλείουν την πόλη είναι τα εξής, από τα ανατολικά τα όρη Όσσα (1972 μ.) και Μαυροβούνι (1.054 μ.), από βόρεια ανατολικά τα όρη Κάτω Όλυμπος (1.587 μ.) και Όλυμπος (2918 μ.), από βόρεια δυτικά το όρος Μελούνα και βόρεια ανατολικά το όρος Τίτανος (693 μ.). Σήμερα στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας δεν υπάρχει κάποια φυσική λίμνη, παρά μόνο τεχνητοί ταμιευτήρες για την εξυπηρέτηση των αρδευτικών αναγκών του θεσσαλικού κάμπου, αφού η λίμνη Κάρλα ή Βοιβηίς όπως ήταν το όνομα της κατά την αρχαιότητα αποξηραθήκε το 1962 με σκοπό την καταπολέμηση επιδημιών όπως η ελονοσία και την δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, γεγονός που όμως αποδείχθηκε μοιραίο για την περιοχή και επηρέασε δραστικά το κλίμα της. Έτσι, σήμερα γίνεται προσπάθεια για μερική ανασύσταση της λίμνης.

Ιστορία

Η Λάρισα είναι πανάρχαια πόλη και κατοικείται σχεδόν 4.000 χρόνια. Οι αρχαιολογικές έρευνες μαρτυρούν ότι η περιοχή της Λάρισας κατοικείτο κατά την Παλαιολιθική περίοδο.

Στη Λάρισα σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ενδείξεις, n κατοίκηση υπήρξε συνεχής από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού, οπότε και πρωτοκατοικείται ο λόφος του Αγ. Αχίλλειου, μέχρι σήμερα. Στον 6ο και 5ο αι. π.X. n Λάρισα αποκτά σαφέστατο προβάδισμα έναντι των άλλων θεσσαλικών πόλεων. Το ολιγαρχικό πολίτευμα της Λάρισας εκδημοκρατίζεται από το τέλος του 5ου αι. π.X. περίπου. Την τελευταία της ακμή n Λάρισα γνωρίζει την εποχή της ρωμαιοκρατίας όταν γίνεται έδρα του νέου κοινού των Θεσσαλών, με ανώτατο άρχοντα το «Στρατηγό».

Την εξουσία της πόλης μέχρι το τέλος της κυριαρχίας των Μακεδόνων κατείχαν οι Θεσσαλοί Αλευάδες. Κατά τους χρόνους των Περσικών πολέμων οι κάτοικοί της εμήδισαν και πολέμησαν εναντίον των άλλων Ελλήνων στο πλευρό των ξένων επιδρομέων. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου μάχονταν στο πλευρό των Αθηναίων.
Την πόλη κατέλαβαν οι Μακεδόνες υπό τον Φίλιππο Β΄ (344-196 π.Χ.) και στη συνέχεια οι Ρωμαίοι (197 π.Χ.). Το 140 π.X. αναγορεύθηκε πόλη Augusta από τον Οκταβιανό Αύγουστο. Οι σωστικές ανασκαφές των τελευταίων ετών έχουν φέρει στο φως τμήματα δρόμων, λουτρά και κατοικίες των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων με ψηφιδωτά δάπεδα.
Οι λατρείες της Αθηνάς, του Απόλλωνα και του Διός που επικρατούν σε όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, μαρτυρούνται και στη Λάρισα ( ναοί Αθηνάς Πολιάδος, Κερδώου Απόλλωνα και Ελευθερίου Διός ), χωρίς όμως να έχουν σωθεί οι ίδιοι οι ναοί στην πόλη. Όσον αφορά τη διάδοση του Χριστιανισμού στη Λάρισα, μεγάλη θεωρήθηκε n συμβολή του Αγίου Αχίλλειου, ίσως του πρώτου επισκόπου της, για τον οποίο αναφέρεται ότι συμμετείχε στην Α ‘ Οικουμενική Σύνοδο ( 325 ) και υπήρξε χορηγός αρκετών κοινωφελών ιδρυμάτων στη πόλη, ενώ επιμελήθηκε ο ίδιος τον τάφο του στο λόφο του φρουρίου. Στην περιοχή αυτή ανασκάφηκε τα τελευταία χρόνια σημαντική παλαιοχριστιανική βασιλική του 60υ αιώνα. Aλλη μια μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική έχει ανασκαφεί στο εμπορικό κέντρο της πόλης. Η επισκοπή της Λάρισας από πολύ νωρίς ανυψώθηκε σε μητρόπολη, με υποτελείς όλες τις επισκοπές της Θεσσαλίας.
Η Θεσσαλία απειλείται σοβαρά από τις αλλεπάλληλες επιδρομές των Βουλγάρων, οι οποίες κορυφώνονται τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 10ου αι. μ.Χ. με την κατάληψη της Λάρισας το 982 από τον τσάρο Σαμουήλ. Τον ίδιο καιρό μεταφέρθηκαν και τα λείψανα του Αγίου Αχίλλειου από τη Λάρισα στην Πρέσπα, όπου κτίσθηκε ναός προς τιμήν του αγίου. Η διείσδυση των Οθωμανών Τούρκων στη Θεσσαλία άρχισε το 1392/93, όταν υπό τον Εβρενός μπέη νίκησαν τις ελληνικές δυνάμεις στα Τέμπη και κατέλαβαν τη Λάρισα και τα Φάρσαλα.
Η Λάρισα ονομάζεται πλέον Γενί Σεχίρ ( νέα πόλη ). Ενδεικτική των συνθηκών κάτω από τις οποίες ζούσε n κοινωνία των Χριστιανών της Λάρισας είναι n δεκαπενταετής αγωνιώδης προσπάθεια επανοικοδόμησης του ναού του Αγίου Αχιλλείου, μετά την πυρπόλησή του και την κατεδάφισή του στις 12 lουλίου του 1769 από τους φανατικούς μουσουλμάνους. Η προσπάθεια άρχισε το έτος 1779 και ευοδώθηκε, μετά από δεκαπέντε έτη, αφού προηγήθηκαν βαρύτατα έξοδα, με το ξαναχτίσιμό του στις ημέρες του Μητροπολίτη Διονυσίου του Καλλιάρχη ( 1794 ). Η εξέγερση του 1877 – 1878 ήταν n ευρύτερη από τις προηγούμενες στο θεσσαλικό χώρο. Στις 31 Αυγούστου 1881, n Λάρισα υποδέχτηκε θριαμβευτικά τον Ελληνικό στρατό οπότε και ελευθερώθηκε. Το 1890 n πόλη έχει 13.600 κατοίκους. . Με την εκπνοή του αιώνα, ο Σιδηρόδρομος περνά από τη Λάρισα.

Μέχρι τη προσάρτηση της Θεσσαλίας η πόλη έφερε το όνομα Γενί Σεχίρ Φενερί, σε αντιδιαστολή με την Γενί Σεχίρ Εγιαλετή που αποτελούσε το όνομα της ευρύτερης περιοχής, περίπου του σημερινού νομού.

Ίσως n σημαντικότερη χρονική περίοδος της πόλης, καθώς νέες εξελίξεις θέτουν τις βάσεις ώστε n πόλη να προσαρμοστεί στις ανάγκες που δημιουργούνται με την έλευση του νέου αιώνα, που φέρνει μαζί του το σπέρμα της Βιομηχανικής επανάστασης. Το 1910 οι Λαρισαίοι αγρότες πρωτοστατούν στη μεγάλη αγροτική εξέγερση και σύγκρουση με τους τσιφλικάδες. Ο πληθυσμός της πόλης αυτήν την περίοδο ανέρχεται στους 30.000 κατοίκους. Το 1911 καθιερώνονται οι πρώτοι πανελλήνιοι ιππικοί αγώνες και οργανώνονται οι πρώτοι γυμναστικοί και ποδηλατικοί αγώνες. Το 1913-15 ηλεκτροφωτίζεται το κέντρο της πόλης. Αποφασίζεται n δημιουργία της πρώτης Δημοτικής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της Δημοτικής Αστυνομίας, ιδρύεται το Εργατικό Κέντρο, n Γεωργική Σχολή που συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη της γεωργίας στον κάμπο της περιοχής. Καθιερώνεται n αργία της Κυριακής, δημιουργείται ο » Παράδεισος » ο πρώτος κινηματογράφος.
Τn δεκαετία του 1920 εγκαθίστανται χιλιάδες πρόσφυγες από τον Πόντο και δημιουργούνται οι πρώτες προσφυγικές παραγκογειτονιές. Οι μεγάλες λαϊκές και το παραδοσιακό παζάρι γίνονταν στην περιοχή του Αλκαζάρ, δίπλα από το ποτάμι. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου n Λάρισα οργανώνεται και μεταμορφώνεται σε νέα πόλη, με δρόμους, σχολεία, δύο μεγάλες κεντρικές πλατείες και ωραία νεοκλασικά κτίρια.
Το 1930 εγκαινιάζεται ο Υδατόπυργος και από το 1931 n πόλη υδροδοτείται από τον Πηνειό ποταμό. Μέχρι το 1935 ιδρύονται το Δημοτικό Ωδείο, n Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Μουσείο, ο Μουσικός Σύλλογος και n Επιτροπή Τουρισμού.
Κατά τη διάρκεια του Β ‘ Παγκόσμιου Πολέμου n πόλη σαν στρατιωτικό και συγκοινωνιακό κέντρο ήταν στην πρώτη γραμμή των γεγονότων. Μαζί με τις αεροπορικές επιδρομές και το μεγάλο σεισμό του 1941 n προπολεμική Λάρισα καταστρέφεται. Με την απελευθέρωση αρχίζει n νεότερη ιστορία της πόλης. Τα εξωραϊστικά έργα, τα νέα κτίρια αλλάζουν την όψη της. Η παλιά Λάρισα αρχίζει να χάνεται σιγά-σιγά.

Στη Λάρισα έζησε και πέθανε, περίπου στην ηλικία των ενενήντα χρόνων, ο Πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, ο οποίος τάφηκε κάπου μεταξύ Γυρτώνης, Τυρνάβου και Λαρίσης.

Το αρχαίο νόμισμα της Λάρισας

Η Λάρισα είχε κόψει νόμισμα, και αρκετά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.
Μια αργυρή Αιγινίτικη δραχμή του δεύτερου ήμισυ του 5ου αι. π.Χ. απεικονίζει την αριστερή πλευρά ενός έφηβου. Φοράει χλαμύδα στους ώμους και πέτασο (καπέλο) στον αυχένα. Δαμάζει έναν ταύρο που τον έχει πιάσει και του έχει δέσει ένα σκοινί στα κέρατα. Δραχμή της Λάρισας. 5ος αι. π.Χ.
Στο έδαφος διακρίνεται να φυτρώνει χορτάρι. Φέρει την επιγραφή [Τ.Ο]. Η πίσω όψη φέρει βουστροφηδόν την επιγραφή ΛΑΡΙΣΑ σε δύο τμήματα, επάνω και κάτω αντίστοιχα και απεικονίζει ένα καλπάζον άλογο με χαλινάρι. Το κέρμα έχει διάμετρο 20 χιλ. και ζυγίζει 5,96 γραμ..
Μια άλλη αργυρή Αιγινίτικη δραχμή της ίδιας εποχής παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με την Δραχμή της Λάρισας. 5ος αι. π.Χ.

Σε άλλο νόμισμα λείπει το χορτάρι στο έδαφος, αφού ο ταύρος αναπηδάει και έχει σηκώσει τον έφηβο στον αέρα, κάνοντας την χλαμύδα του να κυματίζει. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΛΑΡΙΣΑΙΑ σε δύο τμήματα, επάνω και κάτω αντίστοιχα και απεικονίζει ένα άλογο που καλπάζει περισσότερο, έχοντας σπάσει το χαλινάρι. Το κέρμα αυτό έχει διάμετρο 19 χιλ. και ζυγίζει 5,85 γραμ.. Δραχμή της Λάρισας. 4ος αι. π.Χ.
Μια αργυρή Αιγινίτικη δραχμή του πρώτου ήμισυ του 4ου αι. π.Χ. απεικονίζει την προτομή της νύμφης Λάρισα. Φοράει σκουλαρίκι, ενώ τα μαλλιά της είναι περιποιημένα (οπισθοσφενδόνη). Μπροστά από την προτομή, το κέρμα φέρει την επιγραφή ΚΛΕΙ. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΛΑΡΙΣΑΙΑ σε δύο τμήματα, επάνω και κάτω αντίστοιχα και απεικονίζει το γνωστό καλπάζον άλογο με σπασμένο χαλινάρι. Το κέρμα έχει Δραχμή της Λάρισας. 4ος αι. π.Χ. διάμετρο 20 χιλ. και ζυγίζει 5,96 γραμ..
Αργυρή Αιγινίτικη δραχμή της ίδιας εποχής απεικονίζει την νύμφη Λάρισα με το πρόσωπο ελαφρώς στραμμένο στα αριστερά ή από εμπρός με ελαφριά κλίση στα αριστερά. Φοράει σκουλαρίκια, περιδέραιο και κοκαλάκι στα μαλλιά (άμπυξ). Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ σε δύο τμήματα, επάνω και κάτω αντίστοιχα και απεικονίζει Δραχμή της Λάρισας. 4ος αι. π.Χ.
Άλλο κέρμα: ένα άλογο που βόσκει. Το ένα κέρμα έχει διάμετρο 21 χιλ. και ζυγίζει 5,97 γραμ., ενώ το άλλο έχει διάμετρο 20 χιλ. και ζυγίζει 5,95 γραμ..

Σύγχρονη εποχή

Σήμερα η Λάρισα είναι μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις. Έχει μεγάλες πλατείες, καλή ρυμοτομία, σύγχρονη όψη, πάρκα, νοσοκομεία (το Γενικό Νοσοκομείο της πόλης, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και το Στρατιωτικό Νοσοκομείο) και πολλές δημόσιες υπηρεσίες.

Ο Αστεροειδής 1162 έχει το όνομα Λάρισα

Η Λάρισα (Larissa) είναι ένας αστεροειδής που περιφέρεται στα εξωτερικά όρια της Κύριας Ζώνης Αστεροειδών. Ανακαλύφθηκε το 1930 από τον Γερμανό αστρονόμο Καρλ Ράινμουτ, που παρατηρούσε από τη Χαϊδελβέργη, και πήρε το όνομά της από την ομώνυμη ελληνική πόλη.

Η μέση διάμετρος της Λάρισας εκτιμάται σε 44,6 χιλιόμετρα. Ο Αστεροειδης Λάρισα περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του πιθανώς μία φορά κάθε 13 περίπου ώρες.

Ακόμη...
Είναι η έδρα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της Τακτικής Αεροπορίας, της 1ης Στρατιάς, του Στρατηγείου  του ΝΑΤΟ, του Θεσσαλικού Θεάτρου, της Ιατρικής Σχολής και της Σχολής Βιοχημείας -Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθώς του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Λάρισας, του τρίτου μεγαλύτερου ΤΕΙ της χώρας. Σήμερα είναι η πρώτη πόλη στην Ελλάδα σε ποσοστό πρασίνου.

Αξιοθέατα –Πολιτιστικοί χώροι

Στη Λάρισα υπάρχουν τα εξής αρχαία μνημεία:

Αρχαίο θέατρο Α΄ Λάρισας. Χτισμένο στη νότια πλευρά του λόφου φρούριο τον 3ου αιώνα π.Χ., όπου κατά την αρχαιότητα δέσποζε η οχυρωμένη ακρόπολη της πόλης, είναι ένα από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα θέατρα της περιόδου. Εκτός από την χρήση του για ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων χρησιμοποιήθηκε και για τις συνελεύσεις του κοινού των Θεσσαλών. Κατά την ρωμαϊκή περίοδο μετατράπηκε σε αρένα, και έγινε μεταφορά των θεατρικών δρώμενων της πόλης στο Β΄ Αρχαίο θέατρο.
Αρχαίο θέατρο Β΄ Λάρισας. Πρόκειται για το θέατρο που αντικατέστησε το Α΄ Αρχαίο θέατρο στη ρωμαϊκή περίοδο. Είναι κτισμένο στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου Πευκάκια, που όμως δεν υπάρχει σήμερα λόγω ισοπέδωσης του το 1950 για πολεοδομικούς λόγους. Η ανακάλυψη του έγινε το 1978 κατά τη διάρκεια ανέγερσης οικοδομής, ενώ η αρχαιολόγοι το ανάσκαψαν οριστικά το 1985-1986 και έφεραν στο φως την σκηνή, την ορχήστρα, το κοίλο καθώς και την δεξιά πάροδο και τμήμα της αριστερής.
Φρούριο. Πρόκειται για τον χώρο στον οποίο έχουν βρεθεί οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης της πόλης από τη νεολιθική ακόμα περίοδο, αργότερα αποτέλεσε την αρχαία ακρόπολη της πόλης και στην νότια πλευρά του βρίσκεται το πρώτο αρχαίο θέατρο. Κατά την βυζαντινή περίοδο ήταν το θρησκευτικό κέντρο, και κατά την οθωμανική εμπορικό και αμυντικό κέντρο. Σήμερα στον λόφο σώζεται το Μπεζεστένι ή γνωστό σήμερα ως Φρούριο, που κτίστηκε από τους Οθωμανούς στα τέλη του 15ου αιώνα και χρησιμοποιήθηκε σαν σκεπαστή αγορά. Μετέπειτα, αφού υπέστη αλλαγές στην εξωτερική μορφή του, χρησιμοποιήθηκε σαν πυριτιδαποθήκη και οχυρό ως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881. Σ' αυτή την περίοδο πρέπει να εντοπιστεί και η ονομασία Φρούριο που έχει σήμερα το κτίσμα. Επίσης έχει εντοπιστεί παλαιοχριστιανική βασιλική, που πιθανολογείται πως είναι ο πρώτος ναός της πόλης αφιερωμένος στον πολιούχο Άγιο Αχίλλειο, ο οποίος κτίσθηκε τον 6ομ.Χ. αιώνα, ενώ στον χώρο του βρέθηκε τάφος ο οποίος πιθανολογείται ότι είναι του Αγίου Αχιλλείου, του πρώτου μητροπολίτη της πόλης. Ακόμα στα ανατολικά του Μπεζεστενίου -Φρουρίου και της παλαιοχριστιανικής βασιλικής έχουν βρεθεί παλαιοχριστιανικό λουτρό και μεσοβυζαντινός ναός ενώ ευρήματα από την αρχαία ακρόπολη της Λάρισας έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στον λόφο.
Μνημείο(τάφος)Ιπποκράτη. Στην πόλη της Λάρισας έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης όπου και πέθανε. Ο τάφος του ήρθε στο φως μετά από πλημμύρα κατά τον 19ο αι., και τοποθετείται στην έξοδο της αρχαίας πόλης προς την Γυρτώνη. Κοντά στο σημείο αυτό έχει στηθεί σύγχρονο μνημείο, με τον ανδριάντα τού Ιπποκράτη στην κορυφή του, επίσης φιλοξενείται και ιατρικό μουσείο.

Νεότερα μνημεία

Ιστορικό κέντρο Λάρισας -Λόφος Φρουρίου -Άγιος Αχίλλειος. Στο κομμάτι του κέντρου που περιλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή από τον λόφο του Φρουρίου έως και την κεντρική πλατεία και από την πλατεία Λαού μέχρι το ποτάμι, βρίσκεται ένα τμήμα της παλιάς Λάρισας, κυρίως τμήμα της παλιάς αγοράς, όπου σώζονται πολλά κτήρια του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, πολλά από αυτά νεοκλασσικού ρυθμού. Σήμερα στεγάζουν ως επί το πλείστον εμπορικά καταστήματα, ταβέρνες και καφέ-μπαρ. Σε αυτό το κομμάτι της πόλης βρίσκονται σημαντικά μνημεία, αναλυτικότερα:

Στην πλατεία Λαού συναντούμε τμήμα του τείχους, καθώς και λουτρό της περιόδου της αυτοκρατορίας Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα. Κοντά στην ίδια πλατεία, συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Βησσαρίωνα που είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες του Αγήνορα Αστεριάδη και το Γενί τζαμί.
Συνεχίζοντας στην οδό Βενιζέλου συναντούμε το Α' Αρχαίο Θέατρο και το Μεγάλο Χαμάμ.
Στον λόφο Φρουρίου δεσπόζει η μητροπολιτική εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου σε σημείο με θέα και ανοιχτό ορίζοντα προς την βόρεια πλευρά της πόλης. Κοντά βρίσκεται και η πλακόστρωτη πλατεία Λαμπρούλη η οποία περιβάλλεται από το κτήριο του Φρουρίου και από πολλά από τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν αναφερθεί παραπάνω. Κατηφορίζοντας προς την οδό Βενιζέλου βρίσκουμε τμήμα από το Μπαϊρακλί τζαμί.
Μύλος του Παππά. Πρόκειται για βιομηχανικό κτήριο αλευροποιίας(μύλος), που κατασκευάστηκε το 1883, και λειτούργησε το 1893.Το 1920 το κτήριο καταστράφηκε από πυρκαγιά και ανακατασκευάστηκε το 1921.Σήμερα ανήκει στον δήμο Λάρισας και προβλέπεται αξιοποίηση του ως πολιτιστικό κέντρο, ενώ στις αποθήκες του στεγάζονται θερινός κινηματογράφος, εργαστήρι εικαστικών τεχνών, σχολή χορού, αίθουσα παραστάσεων, η φιλαρμονική ορχήστρα του δήμου, καθώς επίσης και το πλέον κλασσικό κουκλοθέατρο "Τιριτόμπα".
Αβερώφειος Γεωργική Σχολή. Νεοκλασικό συγκρότημα κτηρίων, χτισμένα το 1908 στην δυτική είσοδο της πόλης δίπλα στο κτηριακό συγκρότημα των ΤΕΙ, περιβάλλεται από πευκόφυτο άλσος. Χαρακτηριστικό το επιβλητικό κεντρικό νεοκλασσικό κτήριο με το ρολόι. Η ανέγερση των κτηριακών εγκαταστάσεων της Σχολής έγινε με δαπάνη του κληροδοτήματος του δωρητή Γεωργίου Αβέρωφ στις αρχές του 19ου αιώνα και λειτούργησε ως Μέση Γεωπονική Σχολή μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Το συγκρότημα των κτηρίων της Αβερώφειου Σχολής μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο διότι πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα συγκροτήματος κτηρίων με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, με ιδιαίτερα μορφολογικά, αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και εκλεκτικιστικά στοιχεία που εκφράζουν την αρχιτεκτονική της εποχής του. Θεωρείται μοναδικό για την περιοχή και αναπόσπαστα συνδεδεμένου με τις μνήμες των κατοίκων της.
Μουσουλμανικό τέμενος Γενί Τζαμί. Πρόκειται για κτήριο του 19ου αιώνα, στο οποίο στεγάζεται προσωρινά το Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήταν δωρεά της βασίλισσας Όλγας στους εναπομείναντες μουσουλμάνους στην πόλη. Βρίσκεται στην πλατεία Λαού απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Βησσαρίωνα και το ωδείο.
Μεγάλο Χαμάμ και Μπαϊρακλί Τζαμί. Το Μεγάλο Χαμάμ (Μπουγιούκ Χαμάμ), του 16ου αιώνα, σώζεται και στις μέρες μας χρησιμοποιείται από διάφορα καταστήματα. Ο επιβλητικός τρούλος του είναι ευδιάκριτος από την οδό Βενιζέλου. Βρίσκεται στην συμβολή των οδών Βενιζέλου και Φιλελλήνων, πάρα πολύ κοντά στο Α' αρχαίο θέατρο. Επίσης από την εποχή της τουρκοκρατίας σώζεται και τμήμα από το Μπαϊρακλί Τζαμί του 15ου αιώνα στη συμβολή των οδών Παπαφλέσσα και Όσσας στην περιοχή του Φρουρίου.

Πηνειός. Ο Πηνειός ποταμός είναι το πασίγνωστο ποτάμι το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την πόλη της Λάρισας για αιώνες και διασχίζει το κέντρο της πόλης. Το συναντάμε στην βόρεια πλευρά του λόφου Φρουρίου, κάτω από τον Άγιο Αχίλλειο και μαζί με το πάρκο του Αλκαζάρ το οποίο είναι δίπλα στο ποτάμι, δημιουργούν μία όαση πρασίνου και ηρεμίας στο κέντρο της πόλης μόλις λίγα βήματα από την κεντρική πλατεία. Χαρακτηριστικό του οι μεγάλες όχθες, καταπράσινες και πεζοδρομημένες σε μεγάλο μήκος, τέλεια επιλογή για περίπατο οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Αξιοσημείωτο το λιμανάκι που δημιουργήθηκε στην όχθη κάτω από τον Άγιο Αχίλλειο, δίπλα στην γέφυρα Αλκαζάρ επιτείνοντας την γραφικότητα του ποταμού.

Μουσεία, στη Λάρισα βρίσκονται τα εξής μουσεία:

Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας. Το μουσείο στεγάζεται προσωρινά σε τέμενος του 19ου αιώνα, ενώ σύντομα θα μεταστεγαστεί στο νέο κτήριο στο μεζούρλο αφού κρίνεται ακατάλληλο για την ικανοποιητική έκθεση των αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής. Η έκθεση που στεγάζεται στην μοναδική αίθουσα του τεμένους περιέχει εκθέματα από τις εξής περιόδους: παλαιολιθική, νεολιθική, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική και ρωμαϊκή.
Νέο Αρχαιολογικό-Βυζαντινό μουσείο. Είναι το νέο κτήριο στο οποίο θα μεταφερθεί το υπάρχον αρχαιολογικό μουσείο, φυσικά με αναδιοργάνωση και αύξηση των εκθέσεων του, και θα δημιουργηθούν νέες εκθέσεις από την βυζαντινή περίοδο.
Λαογραφικό -Ιστορικό Μουσείο Λάρισας. Το μουσείο φιλοξενεί έκθεση που παρουσιάζει τον νεότερο ελληνικό πολιτισμό, και ιδιαίτερα τον πολιτισμό στον Θεσσαλικό χώρο, από τον 16ο αιώνα έως και τα μέσα του 20ου.Το μουσείο παρουσιάζει τον προβιομηχανικό πολιτισμό στην Θεσσαλική ύπαιθρο, καθώς και σκηνές αστικής ζωής από την πόλη της Λάρισας. Σκοπός του είναι η προβολή και διάσωση του προβιομηχανικού πολιτισμού της Θεσσαλίας.

Πολιτιστικοί χώροι -Οργανισμοί

Δημοτική Πινακοθήκη -Μουσείο Γ.Ι. Κατσiγρα. Η δημοτική πινακοθήκη της πόλης φέρει το όνομα του εμπνευστή της και μεγάλου ευεργέτη της πόλης Ιωάννη Κατσίγρα, του οποίου και την ιδιωτική συλλογή στεγάζει μετά την δωρεά της το 1981 στον δήμο Λάρισας. Πυρήνας της έκθεσης αποτελεί η δωρηθείσα συλλογή Κατσίγρα που αριθμεί 780 έργα αντιπροσωπευτικά δείγματα της Ελληνικής ζωγραφικής του 19ου και κυρίως του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. Θεωρείται η τρίτη σπουδαιότερη στην Ελλάδα έπειτα από αυτήν της Εθνικής Πινακοθήκης και του Κουτλίδη.

Δημοτικό ωδείο. Το ωδείο της Λάρισας ιδρύθηκε στις 17 Νοέμβριου 1930 με πρωτοβουλία της Ιουλίας Σάπκα, αρχικά στεγάστηκε σε παλαιό κτήριο επί της πλατείας ανακτόρων, σήμερα πλατεία λαού, και αργότερα φιλοξενήθηκε και από το τέμενος που στεγάζει σήμερα το αρχαιολογικό μουσείο και το 1953 μεταστεγάστηκε σε νέο κτήριο, ενώ το 1993 στεγάστηκε στο σημερινό κτήριο.

Θεσσαλικό Θέατρο. Το "ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ" ιδρύθηκε το 1975 από τους Λαρισαίους καλλιτέχνες Άννα Βαγενά, Κώστα Τσιάνο και Γιώργο Ζιάκα. Ήταν το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Ελλάδα που έκανε έδρα του μια επαρχιακή πόλη και έκανε πράξη την ιδέα της πολιτιστικής αποκέντρωσης. Χωρίς κρατική επιχορήγηση, για οκτώ χρόνια περιόδευσε τον Θεσσαλικό κάμπο και στα πιο απομακρυσμένα ορεινά χωριά. Από το 1983 μετατρέπεται σε Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο και επιχορηγείται από τον Δήμο Λάρισας και το Υπουργείο Πολιτισμού. Σε αυτά τα 33 χρόνια ζωής έχει ανεβάσει 68 παραστάσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλά ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

πηγή: Βικιπαίδεια και όχι μόνο 2018 © Niko