Οι επτά λόγοι του Χριστού επί του Σταυρού

 

Κατά την ώρα της έσχατης οδύνης, ο κάθε άνθρωπος απαλλάσσεται από όλα τα επιφανειακά και τα «δήθεν». Όταν αναδύεται το φάσμα του θανάτου, η ανθρώπινη ύπαρξη βιώνει μια βαθύτατη ελευθερία από συμβατικότητες και συμμορφώσεις σε κοινωνικά πρότυπα. Πρόκειται για εκείνες τις στιγμές που φιλτράρεται όλο το περιεχόμενο της ψυχής. Όσα δεν κατάφεραν να πιάσουν βαθιές ρίζες στην ψυχή, φεύγουν και χάνονται, ενώ, αντίθετα, τα βασικά, τα θεμελιώδη, τα συνδεδεμένα με τον πυρήνα της συνείδησης κατακρατούνται. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές, που συνάνθρωποί μας, όταν βιώσουν ασθένεια σοβαρή, αποκαλύπτουν ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο σχέσεως και επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους, συνοδευόμενο συχνά από υπέρμετρο θάρρος, σχεδόν θράσος, ενίοτε και μια ανεξήγητη, εκ πρώτης όψεως, βιαιότητα. Όντως απορεί κανείς με ανθρώπους υπομονής, σιωπής και συγκαταβατικότητας, οι οποίοι, ευρισκόμενοι μπροστά σε απειλή για τη ζωή τους, παρουσιάζουν έναν άλλον εαυτό, απροσδόκητο, που καλεί γνωστούς, συγγενείς και φίλους να ξεκινήσουν μαζί τους μια νέα σχέση, σχεδόν εκ του μηδενός.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη την απολύτως αληθινή και βαθύτατα οδυνηρή επιθανάτια εμπειρία της ανθρώπινης φύσης του Θεανθρώπου πάνω στον Σταυρό, οι τελευταίοι Του λόγοι δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την ποιότητα και το μεγαλείο της προσωπικότητας Του. Εκεί, πάνω στον Σταυρό Του, ο Κύριος, ανακεφαλαιώνει όλο το μυστήριο της ύπαρξης και της αποστολής Του, κληρονομώντας μας, όχι ένα μανιφέστο που θα εδραιώσει την υστεροφημία του, αλλά έναν πνευματικό οδικό χάρτη προς τη Βασιλεία Του, γραμμένο «τω καλάμω του Σταυρού, βαφαίς ερυθραίς τους σ αυτού δακτύλους αιμάτωσας»

 

Επτά λέξεις και φράσεις έχουν καταγράψει τα Ιερά Ευαγγέλια ως την τελευταία παρακαταθήκη του Χριστού πριν ολοκληρώσει την εγκόσμια λυτρωτική Του διαδρομή. Κανένα Ευαγγέλιο δεν τις περιλαμβάνει όλες. Αθροίζονται από την παράλληλη ανάγνωση και των τεσσάρων Ευαγγελίων:

 

      1.    «ΠΑΤΕΡ, ΑΦΕΣ ΑΥΤΟΙΣ, ΟΥ ΓΑΡ ΟΙΔΑΣΙ ΤΙ ΠΟΙΟΥΣΙ».

Μετάφραση : «Πατέρα συγχώρεσε τους γιατί δεν γνωρίζουν εκείνο που κάνουν».

 

Η Φράση αυτή εμπεριέχει μια από τις μεγαλύτερες διδασκαλίες που μας άφησε ο Χριστός: δεν υπάρχει όριο στη συγχώρηση, δεδομένου του ότι ακόμα  και όποιος βασανίζεται μέχρι θανάτου μπορεί να συγχωρέσει τους βασανιστές του.

 

       2.    «ΑΜΗΝ, ΛΕΓΩ ΣΟΙ, ΣΗΜΕΡΟΝ MET᾿ ΕΜΟΥ ΕΣΗ ΕΝ ΤΩ ΠΑΡΑΔΕΙΣΩ».

Μεταφραση: Αλήθεια σου λέγω, σήμερα θα είσαι μαζί μου στον Παράδεισο

 

Αυτός ο λόγος απευθύνεται στον µετανιωµένο ληστή στον σταυρό ο οποίος πριν πεθάνει απευθύνθηκε στον Ιησού και είπε: «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42). Πολύ παρήγορος λόγος για τους αµαρτωλούς, οι οποίοι τουλάχιστον την τελευταία στιγµή µετανοούν.

 

       3.    «ΓΥΝΑΙ, ΙΔΟΥ Ο ΥΙΟΣ ΣΟΥ. Εἶτα λέγει τῷ μαθητῇ ΙΔΟΥ Η ΜΗΤΗΡ ΣΟΥ».

Μετάφραση:  Προς την Παναγία <Γυναίκα ορίστε ο υιός σου>

                                Προς τον Ιωάννη <Ορίστε η Μητέρα σου>

 

Καταπληκτική, κατανυκτική και συγκινητική η στιγμή. Την ώρα του άφατου πόνου, παραμένει ατάραχος, δεν λησμονεί τη μητέρα Του, την Παναγία, την πάνω απ’ όλες τις αγίες, τη σεμνότερη, καθαρότερη, ταπεινότερη γυναίκα όλου του κόσμου, όλων των εποχών. Εκείνη που Του δάνεισε τη σάρκα και το αίμα της, Τον μεγάλωσε και Τον φρόντισε. Δεν την αφήνει μόνη, προστάτευτη, έρημη. Της δίνει νέο υιό. Έναν εξαίρετο κι αγαπημένο μαθητή του, που τού λέει κι αυτού πως από τώρα έχει νέα μάνα, που τη συνοδεύει και τη φροντίζει έως της μακάριας κοιμήσεως και μεταστάσεώς της.

 

      4.    «ΘΕΕ ΜΟΥ, ΘΕΕ ΜΟΥ ΙΝΑ ΤΙ ΜΕ ΕΓΚΑΤΕΛΙΠΕΣ;».

Μετάφραση: Θεέ μου γιατί με εγκαταλείπεις?

 

Η κραυγή «Θεέ μου, Θεέ μου ίνα τι με εγκατέλιπες» την οποία εξεφώνησε ο Ιησούς Χριστός, αποτελεί την πιό βαθιά εξήγηση της έννοιας του θανάτου στη Βίβλο.

Ο Υιός – Χριστός έδειξε απόλυτη εμπιστοσύνη στον Πατέρα Του και αυτή η εμπιστοσύνη δικαιώθηκε με την Ανάσταση. Κάθε άνθρωπος καλείται να γίνει εικόνα αυτής της εμπιστοσύνης Υιού – Πατρός, ώστε να υπερβεί τον θάνατο με την δύναμη του Χριστού. Ο Χριστός, σύμφωνα με τους αγίους πατέρες, δεν εγκαταλείπεται ποτέ από τον Πατέρα, διότι είναι ομοούσιος με Αυτόν κατά την θεότητα και άρα άρρηκτα συνδεδεμένος μαζί Του. Επομένως δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για εμπιστοσύνη του Υιού προς τον Πατέρα, διότι τα δύο θεία πρόσωπα ταυτίζονται κατά την ουσία, κατά την βούληση, κατά την ελευθερία και κατά την ενέργεια.

Επιπροσθέτως, στην Αγία Γραφή αναφέρεται το γεγονός πως βρισκόμενος ο Ιησούς Χριστός πάνω στον σταυρό, πρώτα έκλινε την κεφαλήν Του και μετά απεβίωσε, δείχνοντας πάλι το γεγονός πως εκούσια ο Ιησούς επεθύμησε τον θάνατόν Tου.

 

 

      5.    «ΔΙΨΩ».

Μετάφραση: δεν χρειάζεται

 

Τα προηγηθέντα μαρτύρια, η άρση του σταυρού, η κοπιώδης ανάβαση στον Γολγοθά, η αγωνία του θανάτου, η οδύνη της σταυρώσεως, έφερε τη δίψα. Τον ξεδιψούν με ξύδι και χολή, πικρό κι απαίσιο κράμα. Πρόκειται για την ύψιστη έξαρση της ανθρώπινης αναξιοπρέπειας, αχαριστίας, αναισχυντίας κι ασέβειας. Ζητά νερό και του δίνουν ξύδι. Ορισμένοι ωραία θέλησαν να ερμηνεύσουν μεταφορικά το ρήμα αυτό λέγοντας πως διψούσε για τη σωτηρία των σταυρωτών Του, το είδαμε στον πρώτο Του λόγο να τους δικαιολογεί και να ζητά από τον ουράνιο πατέρα Του να τους συγχωρέσει. Λέγουν πως διψούσε για την εξάπλωση του ευαγγελίου σε όλη την οικουμένη, για την επικράτηση της ειρήνης, της αγάπης, της αλήθειας και της ελευθερίας.

 

      6.    «ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ».

Μετάφραση: Όλα τελειωσαν ή όλα έγιναν

 

Όσοι ζούσαν, την εποχή εκείνη, στην Παλαιστίνη την άκουγαν συχνά και σε μια ποικιλία περιπτώσεων. Για παράδειγμα, ο δούλος έλεγε «τετέλεσται» στον κύριό του, όταν τελείωνε την εργασία που έπρεπε να κάνει. Επίσης ο ιερέας έλεγε «τετέλεσται» όταν, αφού είχε εξετάσει το πρόβατο που έπρεπε να θυσιαστεί, διαπίστωνε την τελειότητα της ιεροτελεστίας που θα γινόταν. Σήμερα θα λέγαμε «τετέλεσται» για να πούμε ότι κάναμε ό,τι έπρεπε να κάνουμε προκειμένου να αποκτήσομε το πτυχίο μας ή για να δείξουμε ότι ένας αθλητής έκοψε το νήμα του τέρματος μια διαδρομής σε έναν αγώνα.  Η λέξη σημαίνει πιο απλά «τα κατάφερα» δηλαδή «έκανα ακριβώς εκείνο που είχα αποφασίσει να κάνω». 

Η τελική αυτή διαβεβαίωσή του Ιησού δείχνει ότι η αποστολή Του εξετελέσθη επιτυχώς και ότι το χρέος τακτοποιήθηκε ολοσχερώς. Δεν ομιλεί με το πνεύμα εκείνου που δεν έχει πια ελπίδα, αλλά Εκείνου που θριάμβευε στην εντολή να απολυτρώσει έναν κόσμο. Ενατενίζοντας το σταυρό της λύτρωσης βλέπουμε την αξία ενός περασμένου γεγονότος, με ένα παρόν αποτέλεσμα και μια μέλλουσα ελπίδα. Ο Ιησούς έδωσε τη ζωή Του για να εξαφανίσει την αμαρτία, τον θάνατο και το έργο του εχθρού, μια για πάντα. Αυτό σημαίνει ότι, αν και χωρίς να το αξίζουμε, έχουμε λυτρωθεί.

 

      7.    «ΠΑΤΕΡ, ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΣΟΥ ΠΑΡΑΤΙΘΕΜΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΜΟΥ».

Μετάφραση: Πατέρα στα χέρια σου παραδίδω τον πνεύμα μου

 

 

Παραδίδει τον εαυτό Του στον Θεό Πατέρα. Πεθαίνει σωματικά ως άνθρωπος, όχι μοναχά γιατί το θέλησαν οι εχθροί Του, αλλά και γιατί το ήθελε ο ίδιος. Αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο έγκλημα των ανθρώπων όλων των αιώνων είναι η σταύρωση του Χριστού, που έγινε όμως πηγή αγιασμού, σωτηρίας και λυτρώσεως. Δεν μπορούμε να μεταβούμε στο φως, τη χαρά και τη δόξα της Κυριακής του Πάσχα, αν απαραίτητα δεν διέλθουμε από τον λόφο της Μ. Παρασκευής, δεν αναπνεύσουμε το κλίμα που επικρατεί εκεί, δεν σκιασθούμε στον σταυρό, δεν προσκυνήσουμε ταπεινά, δεν προσλάβουμε γνήσιο ασκητικομαρτυρικό φρόνημα, δεν σταυρώσουμε πάθη κι επιθυμίες. Η μωρία, η αισχύνη, η ατίμωση, η ήττα του σταυρού, γίνεται για τους πιστούς καύχηση, τιμή, δόξα, νίκη. Το νεκρό ξύλο γίνεται ζωοπάροχο. Το σύμβολο του χριστιανισμού είναι ο απλός, λιτός, απέρριτος, μαρτυρικός σταυρός. Η Ορθοδοξία είναι σταυρωμένη, ταπεινή, αμόλυντη, αρυτίδωτη. Κόσμημα, έμβλημα, τρόπαιο της Εκκλησίας ο σταυρός. Αυτός είναι ο πλούτος της, το κάλλος της, η δύναμη της, η επιρροή της, η έμπνευσή της.